Zapanuj nad jelitami ze stomią

Żywienie kliniczne to moja pierwsza dietetyczna miłość - a pierwsza miłość na zawsze zostaje w nas! Wiele lat temu rozpoczęłam współpracę z Fundacją STOMAlife i trwa ona cały czas. W związku z tym, że Fundacja otwiera nowy punkt, to nawet się zacieśniła. A ja pomyślałam, że mogę i na blogu pisać o tym jak wygląda dieta w stomii. Wiem, że to temat rzeka - a niestety często pomijany. Na początek - zapanuj nad jelitami. 

Zapanuj nad jelitami

Kontrola wypróżnień, jednym z głównych problemów istotnych dla psychiki chorych (ale nie tylko – jest to czysto praktyczny problem natury fizycznej). 

Doświadczenie pokazuje, że teoria dietetyczna jest jednym z aspektów, a praktyka i indywidualny przypadek drugim, często skrajnie odmiennym, przypadkiem. Dlatego zachęcam wszystkich do prowadzenia dzienniczka spożywanych pokarmów. Pomoże on i ułatwi prowadzenie obserwacji. O ile jedne osoby po zjedzeniu śliwki ‘poruszają’ swoje jelita do tego stopnia, że wypróżniają się po nich momentalnie, inni mogą zjeść ich 200g i nic. 

Jak pokazują badania, wielu stomików wyklucza intuicyjnie, bądź za radą lekarzy produkty mleczne, rośliny wzdymające (kalafior, cebula, kapusta, itp.) oraz suche rośliny strączkowe – przy czym nie zawsze jest to niezbędne. Warto po pierwsze obserwować swój organizm, po drugie zadbać o odpowiednią mikrobiotę jelit, dzięki czemu uzyskamy ‘wewnętrzne’ wsparcie procesów trawienia. 

W przypadku pacjentów z wyłonioną stomią jest szczególnie istotne, aby nie eliminować z diety produktów bez wyraźnej konieczności. Jest to istotne, aby uniknąć niedoborów składników odżywczych. 

Jak dbać o mikrobiotę

• Jedząc regularnie produkty zawierające bakterie kwasu mlekowego. Są to kiszonki, mleczne napoje fermentowane (dostępne również wegańskie, a więc jogurty czy kefiry z mleka owsianego, sojowego czy ryżowego.
• Pieczywo na zakwasie, napoje z bakteriami jak sok z kiszonych buraków czy kombucha.
• Jedząc probiotyki dostępne w aptece, przy czym one najsłabiej zagnieżdżają się w naszych jelitach. 

– stosując urozmaiconą dietą, z błonnikiem, warzywami, pełnoziarnistymi produktami zbożowymi. 

– pijąc dużo wody,

– unikając cukru. 

Cukier powoduje fermentację i pomijając już wszelkie inne jego niekorzystne działanie na nasz organizm. Przyczynia się to do wzdęć, eliminacji mikrobioty jelitowej i należy go wyeliminować z diety. 

W przypadków kolostomii, można wyćwiczyć nawyk regularnych wypróżnień. Uzyskanie regularnych wypróżnień (dotyczy to wszystkich osób, nawet z zachowaną ciągłością przewodu pokarmowego) zależy od prawidłowej diety, spokoju i wprowadzenia rutyny w życie. Aby ułatwić to, można dokonywać irygacji (oczyszczania jelita grubego za pomocą wlewu wodnego). Szkolenie w zakresie wykonywania irygacji odbywa się najczęściej po upływie miesiąca od zabiegu. W czasie następnych spotkań w poradni dla chorych ze stomią. U osób, które wyćwiczyły nawyk wypróżniania powinny one rozrzedzić irygację i prowadzić ją co 2-3 dni. Po jakimś czasie zrezygnować z niej, dbając jedynie o swój rytm domowy. 

Można ćwiczyć to również, wprowadzając regularny rytm dobowy, gdy o zaplanowanej porze znajdujemy spokojny moment dla siebie. Oczywiście w przypadku zaparć lub biegunek należy dietą wpłynąć na uregulowanie wypróżnień. 

U osób z ileostomią nie ma możliwości wykonywania irygacji a częstotliwość wypróżnień niestety jest w sposób znacznie bardziej ograniczona.

Poniżej przedstawiam przybliżony czas, w którym pokarmy przechodzą z żołądka do jelit. Ponownie zachęcam jednak i podkreślam do samodzielnego notowania i obserwacji siebie. Czas pasażu jelitowego jest bardzo osobniczy, a pacjenci mają stomię wyłonioną na różnych odcinkach jelita, więc należy ‘nauczyć się siebie’. 

Czas pozostawania pokarmów w żołądku:

• Mniej niż 2 godziny – 200 ml płynów: 

woda gazowana i niegazowana, 

kawa czarna bez cukru, 

kakao, 

piwo, 

wino, 

rosół bez wkładki, 

mleko, 

2 jajka na miękko.

• 2-3 godziny 

500 ml mleka gotowanego, 

500 ml piwa, 

200 ml kawy ze śmietanką, 

200 g ryby gotowanej, 

150 g kalafiora gotowanego, 

150 g smażonych ziemniaków, 

szklanka kompotu wiśniowego, 

2 jajka na twardo lub w formie jajecznicy, 

100 g kiełbasy wołowej, 

70 g chleba pszennego, 

250 g kurczaka gotowanego, 

200 g ryby wędzonej, 

160 g szynki surowej lub gotowanej, 

150 g chleba razowego lub pszennego, 

150 g sałatki ziemniaczanej, 

160 g ryżu gotowanego, 

100g pieczeni cielęcej, 

150 g jabłek

150 g szpinaku gotowanego, 

100 g befsztyku tatarskiego, 

100 g pieczeni z polędwicy.

• 4-5 godzin 

50 g gęsi pieczonej, 

280 g kaczki pieczonej, 

50 g filetu wołowego pieczonego, 

50 g befsztyku smażonego, 

200 g śledzi w occie, 

100 g mięsa wędzonego.

• 5-6 godzin 

200 g mięsa wieprzowego (schab, pieczeń).

• 7-8 godzin 

200 g tłuszczu (słonina, boczek).

W przypadku pojawiających się biegunek i zbyt częstych wypróżnień warto pamiętać o kilku produktach, które mogą pomóc. Można je również spożyć przed sytuacją, w której chcemy uniknąć wypróżnień. Są to m.in. gorzka herbata, napar z suszonych czarnych jagód, białe pieczywo i sucharki (przy czym podkreślam, że odżywczo są one niewskazane, dlatego jedzmy je w razie konieczności), potrawy mączne jak kluski czy pierogi, czekolada czy kakao na wodzie oraz banany, biały ryż i ziemniaki. 

Aby uniknąć nadmiernego oddawania gazów, warto wzbogacić dietę o: 

szpinak, sałatę, natkę pietruszki,borówki i jagody oraz żurawinę i sok z nich, a także jogurty naturalne (u osób tolerujących laktozę).