W zwi?zku ze zmianami demograficznymi i wyd?u?eniem ?ycia, temat prawid?owej diety w ka?dym wieku okazuje si? by? szczeg?lnie istotny. To mi?dzy innymi poprzez odpowiedni? diet? i prawid?ow? aktywno?? mo?emy zapewni? komfortowe i zdrowsze ?ycie. Mam przyjemno?? uczestniczy? w tegorocznej inauguracji akcji obiady terapeutyczne. Sta?o si? to przyczynkiem do dzisiejszej notki na temat�?ywienie os?b starszych.

Zapobiega? i dopasowywa?

Rozmawiaj?c o tym jak komponowa? jad?ospis os?b w wieku podesz?ym rozpatrze? musimy dwa aspekty. Po pierwsze diet?, dzi?ki kt?rej mo?na wp?yn?? na wyd?u?enie zdrowia. Mam tu na my?li spowolnienie proces?w starzenia, prewencj? chor?b uk?adu kr??enie i osteoporozy, wsparcie odporno?ci a nawet�wyd?u?enie ?ycia. Z drugiej strony, do?? cz?sto mamy do czynienia z pewnego rodzaju chorobami ‘zastanymi’, przyjmowanymi na sta?e lekami oraz zmianami w uz?bieniu czy zmniejszonym apetycie i braku uczucia pragnienia.

Makrosk?adniki

Kaloryczno?? diety os?b starszych zmienia si? nieznacznie, maleje ona cz??ciowo, szczeg?lnie ze wzgl?du na zmniejszenie aktywno?ci fizycznej. Wa?ne natomiast s? odpowiednie proporcje makrosk?adnik?w dostarczaj?cych t? energi?. Szczeg?ln? uwag? nale?y zwr?ci? na bia?ko, kt?re powinno dostarcza? 15-20% energii w ci?gu dnia. Nie jest to du?o wi?cej ni? u os?b m?odszych, jednak nieznacznie wi?cej. Problemem jest r?wnie? to, ?e osoby starsze cz?sto jedz? bia?ka mniej. Dzieje si? tak g??wnie z dw?ch powod?w – �gorszej tolerancji nabia?u, jak r?wnie? ze wzgl?d?w ekonomicznych. Niedob?r bia?ka w diecie prowadzi do zaniku mi??ni, spadku odporno?ci i og?lnego os?abienia.

My?l?c o redukcji kalorii i sk?adnik?w w diecie szczeg?lnie nale?y zwr?ci? uwag? na t?uszcz. Z jednej strony powinno by? go w diecie os?b starszych nieco mniej, z drugiej strony szczeg?lne znaczenie ma jego jako??. T?uszcz pochodzenia ro?linnego dzia?a prewencyjnie na uk?ad kr??enie zmniejszaj?cy ryzyko chor?b serca i mia?d?ycy.

Trzecim makrosk?adnikiem s? w?glowodany, kt?re powinny pochodzi? z produkt?w pe?noziarnistych. W przypadku trudno?ci z gryzieniem razowego pieczywa warto postawi? na wi?ksz? ilo?? w diecie chocia?by kasz i p?atk?w owsianych, kt?re gotowane w du?ej ilo?ci wody s? ?atwe do zjedzenia. Du?a ilo?? b?onnika w nich zawarta u?atwia pasa? jelitowy, kt?ry jest os?abiony z powodu wieku.

Witaminy i minera?y

Szczeg?lnie istotne dla spowolnienia proces?w starzenia s? przeciwutleniacze – wit. A, C, E oraz cynk i selen. Dodatkowo, na szczeg?ln? uwag? zas?uguje konieczno?? suplementacji wit. D, kt?ra z powodu zmian wynikaj?cych z wieku, w sk?rze produkowana jest w znacznie mniejszych ilo?ciach. A niedobory tej witaminy koreluj? z gorszym wch?anianiem wapnia i fosforu, co z kolei os?abia ko?ci i z?by, czego chcemy unika? u os?b starszych.

Poza dzia?aniem przeciwutleniaj?cym wymienione sk?adniki maj? swoje indywidualne dzia?anie na r??ne funkcje organizmu. Niedobory cynku powoduj? poza os?abieniem odporno?ci, os?abienie nastroju i gorsze samopoczucie. Brak witaminy A wp?ywa na os?abione widzenie, szczeg?lnie o zmroku (tzw. kurza ?lepota). Witamina C niezb?dna jest w procesie budowania odporno?ci oraz do produkcji kolagenu. Obserwuje si? zwi?kszone zapotrzebowanie na t? witamin? szczeg?lnie przy d?ugim przyjmowaniu lek?w z grupy salicylan?w. Nie ma jednak uzasadnienia dla przyjmowania tzw. megadawek witaminy C, poniewa? mog? one spowodowa? pojawienie si? kamieni w nerkach. Witaminy z gr. B (szczeg?lnie B6, B12 i foliany) przeciwdzia?aj? procesom neurodegeneracyjnym, a wi?c odpowiednia ich ilo?? zmniejsza ryzyko depresji, neuropatii oraz zmian degeneracyjnych. W ?ywieniu os?b starszych szczeg?ln? rol? powinien odgrywa? r?wnie? magnez, kt?rego ubywa z organizmu pod wp?ywem farmakoterapii i stresu, kt?ry towarzyszy osobom starszym. Jego niedobory w organizmie s? bardzo odczuwalne i niebezpieczne, poniewa? prowadz? m.in. do zwi?kszonego napi?cia mi??niowego, bezsenno?ci, nasilonych l?k?w, b?lu n?g i g?owy.

Wap? to minera?, kt?ry z jednej strony z wiekiem jest coraz gorzej przyswajalny z przewodu pokarmowego z drugiej za? obserwuje si? mniejsze jego spo?ycie przez osoby starsze. Te niedobory mog? prowadzi? do rozwoju osteoporozy i zwi?kszonej ?amliwo?ci ko?ci. Dlatego tak wa?ne, aby dieta os?b starszych obfitowa?a w zielone warzywa, orzechy i pestki, kt?re s? jego dobrym ?r?d?em.

P?yny i potrawy

M?wi?c o diecie os?b starszych nie mo?na pomija? tematu p?yn?w. Z wiekiem zmniejsza si? pragnienie, co nie oznacza, ?e woda jest mniej potrzebna. Cz?sto obserwuje si? r?wnie? l?ki, przed cz?stym chodzeniem do toalety. Nale?y przypomina? osobom starszym o konieczno?ci picia ma?ych ilo?ci wody co kilka – kilkana?cie minut. Odpowiednie nawodnienie umo?liwia prawid?owe funkcjonowanie i oczyszczanie organizmu oraz gwarantuje lepsze kr??enie. Jako jedn? z metod dostarczania wi?kszych ilo?ci p?yn?w w diecie os?b starszych mo?na dodawa? wi?ksz? ilo?? wody do potraw, podawa? osobom starszym zupy i rozgotowane potrawy. Warto r?wnie? zadba? o to, aby by?y one smaczne i doprawiane zio?ami, a nie sol? (kt?ra podnosi ci?nienie krwi). Zio?a mog? r?wnie? poprawi? i u?atwi? trawienie. Komponuj?c jad?ospis os?b starszych nale?y wzi?? pod uwag? ich indywidualne preferencje smakowe, upodobania i zadba?, aby mo?liwie najzdrowiej dba? o ich diet? nie zmuszaj?c do radykalnych zmian, poniewa? s? one niezwykle trudne do przeprowadzenia. Wa?niejsze jest od?ywienie, ni? serwowanie zdrowych posi?k?w, kt?re nie zostan? zjedzone.