Dieta w schorzeniach wątroby

Siedzimy w domu, nie ruszamy się, pewnie wielu z nas je więcej słodkości niż dotąd, a samotność lub lęki popijamy alkoholem… Warto więc zadbać o naszą wątrobę. Szczególnie, gdy mamy pewne dolegliwości lub obawy co do jej funkcjonowania. Dobrą wiadomością jest w pewnoscią fakt, że wątroba się świetnie regeneruje, ale wymaga do tego odpowiednich warunków. Dlatego dzisiejszy temat: dieta w schorzeniach wątroby.

Wątroba

Jest to największy gruczoł człowieka, położony pod przeponą, po prawej strony. Po co nam ona?

• Bierze udział w metabolizmie tłuszczu- wydziela żółć, która emulguje tłuszcz, czyli rozbija go na małe kuleczki, (o diecie po wycięciu woreczka pisałam TU);
• reguluję gospodarkę węglowodanową (to wątroba magazynuje nadmiar glukozy z naszej krwi, gdy zjemy ‘za słodko’. Ma ona jednak ograniczenia pojemności);
• magazynuje witaminy (rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, E i K) oraz składniki mineralne;
• neutralizuje toksyny, przekształca amoniak w mocznik – działa jak filtr dla naszej krwi, dlatego alkohol, który jest dla nas toksyczny ‘daje jej popalić’;
• powstają w niej liczne białka osocza krwi.

W trakcie głodu w wątrobie są tworzone ciała ketonowe, które stanowią zastępczą energię dla komórek nerwowych (częściowo zastępując glukozę). To dzięki niej

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD)

Jest to najczęstsza choroba wątroby, która występuje na całym świecie zarówno u dorosłych jak i u dzieci. Pamiętam, jak na gali fundacji Szczęśliwi Bez Cukru dietetyczka pracująca w Centrum Zdrowia Dziecka powiedziała, że trafiają do niej dwuletnie dzieci ze stłuszczeniem wątroby spowodowanym nadmiarem cukru w diecie! Dzieci te piły soki owocowe zamiast wody, plus zjadane słodkości… I efekt był przerażający.

To schorzenie wątroby powstaje przez magazynowanie się tłuszczu w komórkach wątrobowych – hepatocytach. Zazwyczaj przyczyną są choroby genetyczne, leki, wirusy i toksyny oraz nieodpowiednia dieta. Schorzenie jest często powiązane z otyłością, insulinoopornością, cukrzycą i zespołem metabolicznym. Z czasem może doprowadzić do zwłóknienia i marskości tego organu.

Leczenie dietetyczne schorzeń wątroby zależy wyłącznie od stopnia jej wydolności, a nie od rodzaju choroby. Również należy wziąć pod uwagę czy występują jeszcze inne towarzyszące dolegliwości. Mogą to być na przykład niedożywienie oraz to czy choroba przebiega z cechami encefalopatii czy też nie.

Pozostanę jednak przy diecie schorzeń wątroby przebiegających bez cech encefalopatii. Dieta składa się w dużym stopniu z produktów białkowych i w mniejszym stopniu z produktów tłuszczowych, więc jest to dieta wysokobiałkowa i niskotłuszczowa. Dodatkowo zaleca się ograniczenie cukrów prostych, ponieważ mogą się one przemieniać w triacyloglicerole (a więc tłuszcz). Tak jak w każdej innej diecie, ważne jest, aby dostarczyć do organizmu wszystkie niezbędne składniki odżywcze, które wspomogą regeneracje hepatocytów.

Dieta w schorzeniach wątroby

• Dziennie należy spożywać od 1 do 1,2 gramów białka na kilogram masy ciała. Z ostatnich badań wynika, że białko sojowe wspomaga obniżanie cholesterolu i zmniejsza odkładanie się tłuszczu w ciele oraz trójglicerydów w wątrobie. W przypadku normalnej diety zaleca się 0,8 g białka więc nieco mniej niż w schorzeniach wątroby. Nie należy jednak przesadzać z ilością białka w diecie!!!!
• Tłuszcze powinny stanowić około 25% dziennego zapotrzebowania energetycznego – czyli normalnie. Ale… ich jakość jest niezwykle ważna. Tłuszcze w diecie powinny być pochodzenia roślinnego (oleje, orzechy, pestki). Należy ograniczyć kwasy tłuszczowe pochodzenia zwierzęcego oraz kwasy tłuszczowe trans.
• Kwasy tłuszczowe omega-3, znajdujące się w rybach, olejach, orzechach, siemieniu lnianym – poprawiają stan wątroby. Badania sugerują korzystny wpływ tych kwasów tłuszczowych na zmniejszenie się stłuszczenia wątroby.
• Najważniejszym źródłem węglowodanów powinny być produkty z wysoką zawartością błonnika o niskim indeksie glikemicznym. Na przykład: brązowy ryż, pełnoziarnisty chleb, owsianka, czerwona papryka, buraki i wiele innych:) Ponadto buraki zawierają betainę, która prawdopodobnie ma pozytywny wpływ na zmniejszenie przebiegu choroby – chociaż należy wykonać więcej badań, aby potwierdzić taką zależność.
• Zaleca się podejmowanie aktywności fizycznej minimum 5 razy w tygodniu przez co najmniej 30 minut. Ćwiczenia powinny być zarówno aerobowe jak i oporowe. Mają one na celu zwiększenie masy mięśniowej a w konsekwencji zwiększenie wrażliwości na insulinę. Jest to niezwykle ważny element terapii.
• Warto również zadbać o prawidłową podaż witamin, a zwłaszcza: witaminy E, D (jednak nie powyżej zalecanych dawek, ponieważ ich nadmiar szkodzi wątrobie). Ważne są również wit. C oraz cynku, polifenoli oraz antocyjanów (znajdują się między innymi w borówkach, żurawinach i innych ciemniejszych owocach i warzywach)
• Resweratrol to związek chemiczny występujący w takich produktach jak: winogrona, orzechy, czerwone wino i jagody. Wiele badań wykazało, że resweratrol ma wiele korzyści zdrowotnych. Redukuje stężenie lipidów w surowicy, może modyfikować metabolizm lipidów i jest w stanie zmniejszać ilość trójglicerydów w wątrobie. Badanie: pacjenci otrzymujący resweratrol w dawce 50 mg dwa razy dziennie przez trzy miesiące, odznaczali się zmniejszonym stanem zapalnym i większą apoptozą komórek wątrobowych w porównaniu do pacjentów, którzy dostawali placebo.
• Dla każdego dieta powinna wyglądać inaczej, piszę tutaj tylko o najbardziej popularnych przypadkach.

Bibliografia

Kirpich, I. A., Marsano, L. S., & McClain, C. J. (2015). Gut–liver axis, nutrition, and non-alcoholic fatty liver disease. Clinical Biochemistry, 48(13-14), 923–930. doi:10.1016/j.clinbiochem.2015.06.023

Cave, M., Deaciuc, I., Mendez, C., Song, Z., Joshi-Barve, S., Barve, S., & McClain, C. (2007). Nonalcoholic fatty liver disease: predisposing factors and the role of nutrition. The Journal of nutritional biochemistry, 18(3), 184-195.

Ullah, R., Rauf, N., Nabi, G., Ullah, H., Shen, Y., Zhou, Y. D., & Fu, J. (2019). Role of nutrition in the pathogenesis and prevention of non-alcoholic fatty liver disease: recent updates. International journal of biological sciences, 15(2), 265.

Yang H-Y, Tzeng Y-H, Chai C-Y, Hsieh A-T, Chen J-R, Chang L-S, et al. Soy protein retards the progression of non-alcoholic steatohepatitis via improvement of insulin resistance and steatosis. Nutrition. 2011; 27: 943-8.

Ciborowska, H., & Dietetyka, R. A. (2007). Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 359, 465-469.

Dongiovanni Paola, Lanti Claudia, Riso Patrizia, Valenti Luca, Nutritional therapy for non-alcoholic fatty liver disease, The Journal of Nutritional Biochemistry (2015), doi: 10.1016/j.jnutbio.2015.08.02